Asiel aanvragen

Het grootste deel van de vluchtelingen blijft in hun eigen land, of ‘in de regio’: in een land in de buurt van hun land van herkomst. 69 procent van alle vluchtelingen wordt opgevangen in een buurland.

Een klein deel van de vluchtelingen reist verder en verlaat hun eigen regio. Redenen hiervoor kunnen zijn dat zij in buurlanden ook niet veilig zijn vanwege hun godsdienst, politieke mening, seksuele geaardheid of omdat zij behoren tot een bepaalde sociale groep. Soms vluchten er zoveel mensen naar buurlanden dat deze landen niet meer in staat zijn om zoveel vluchtelingen op te vangen. Ook dit kan een reden zijn om verder te reizen.

De redenen waarom mensen doorreizen naar België verschillen. Dit kan bijvoorbeeld zijn omdat ze hier een vrijer bestaan hopen op te kunnen bouwen vanwege hun seksuele geaardheid, of omdat er in België al familieleden of vrienden wonen. Een andere reden kan zijn dat Europese landen aan de rand van de Europese Unie door hun geografische ligging al enorm veel asielaanvragen krijgen en de omstandigheden in opvangcentra daar niet toereikend zijn. Vluchtelingen kunnen er daarom voor kiezen om door te reizen en asiel aan te vragen in een ander land.

In België zijn er drie manieren om asiel aan te vragen:

1. Na je aankomst in België kun je terecht in het aanmeldcentrum bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) te Brussel. Dit moet binnen de 8 dagen.
2. Als je aan de Belgische grens bent, kun je hiervoor terecht bij de politie.
3. Als je opgesloten bent in een gevangenis of in een gesloten centrum, kun je terecht bij de directeur van het instituut waar je verblijft.
4.  

Welke stappen moet je doorlopen om asiel aan te vragen? Dit legt Zana je duidelijk uit in haar filmpje.

Zoals Zana reeds uitlegt, is asiel aanvragen een lang proces waarin je veel geduld moet hebben. Dit is een bijkomende stressfactor waar veel vluchtelingen zoals Sajid, geen rekening mee houden. Ze geloven dat eens ze hun land van asiel bereikt hebben, ze veilig zijn en een nieuw leven kunnen opbouwen.

Wie is dit precies? Dit is een persoon die jonger is dan 18 jaar, geen Belgische nationaliteit heeft, zonder ouders of wettelijke voogd in België is en die geen geldige documenten heeft om in België te verblijven.
Indien dit het geval is, heeft het kind recht op een voogd die aangevraagd kan worden via de Dienst Voogdij.

Na aanmelding gaat deze Dienst na of de jongere inderdaad jonger is dan 18 jaar. Dit kan aan de hand van verklaringen en documenten dat die persoon bij zich heeft. Sajid laat enkele foto’s van zijn documenten zien. Jammer genoeg kan je aan de hand van foto’s vaak niet nagaan of deze documenten wel legaal zijn en niet fake. Indien ze twijfelen aan de leeftijd, kunnen ze de leeftijd medisch laten bepalen. Zie ‘Hoe kan iemand zijn leeftijd medisch bepaald worden?’ voor meer uitleg hierover.

Wat zijn de rechten van een niet-begeleide minderjarige?

• - Ze kunnen het verblijfsrecht aanvragen door de verblijfsprocedure op te starten en zo een geldig verblijfsstatuur te bekomen.
• - Ze hebben recht op menswaardige opvang in de vorm van materiële steun: huisvesting, psychosociale en medische begeleiding en juridische bijstand.
• - Ze hebben recht op onderwijs. Zo kunnen ze in het onthaalonderwijs zo snel mogelijk Nederlands leren.
• - Ze kunnen niet gedwongen het land uitgezet worden en ook niet opgesloten worden.

In de praktijk bestaat het leeftijdsonderzoek vooral uit een radiografie van sleutelbeen, hand en pols, en gebit. Die wordt eventueel aangevuld met een klinisch onderzoek van het gebit. De arts schat de leeftijd van de verzoeker doorgaans in per test, waarbij hij een foutenmarge aangeeft die kan variëren van zo’n 6 maanden tot 3 jaar. Op basis van deze afzonderlijke testen komt de arts tot een eindschatting, eveneens met foutenmarge. Het verslag van het medisch onderzoek wordt overgemaakt aan de dienst Voogdij, die de eindbeslissing neemt met betrekking tot minder- of meerderjarigheid. Psycho-affectieve testen worden in de praktijk niet afgenomen. Zoals Sajid reeds vertelde in zijn documentaire is dit een erg omstreden manier. Dit heeft verschillende redenen:

• - Het gaat om een verouderd onderzoek waar er geen rekening gehouden wordt met verschillen in botgroei die te wijten zijn aan etnische afkomst, ervaringen met armoede en trauma, omgeving, zwangerschappen,... Recente onderzoeken geven aan dat deze factoren wel degelijk invloed hebben op de botgroei en hierdoor jongeren vaak ouder geschat worden dan ze daadwerkelijk zijn.
• - Er is geen wetenschappelijke consensus met betrekking tot de interpretatie van de radiografieën. Elke arts heeft zijn interpretatie.
• - De Dienst Voogdij laat bovendien de resultaten van het medisch leeftijdsonderzoek vaak primeren op de documenten die de verzoeker aanbrengt, zelfs wanneer deze gelegaliseerd zijn.

Het CGVS kan een twijfeldocument bezorgen aan de asielaanvrager wanneer er twijfel bestaat over de leeftijd van de vluchteling. Sajid zag er ouder uit dan zijn leeftijd, waarschijnlijk door alles wat hij onderweg had meegemaakt. Bovendien kon hij geen effectieve documenten voorleggen die zijn identiteit, geboortedatum of leeftijd konden bewijzen aangezien hij alles in Afghanistan had achtergelaten. En zijn leeftijd werd ouder geschat via het leeftijdsonderzoek.

Zijn snelste optie om het tegendeel te bewijzen, is het overbrengen van zijn documenten waardoor zijn leeftijd/geboortedatum bewezen wordt. Eventueel deze documenten al te laten legaliseren zodat dit proces nog versneld wordt. Er zijn nog andere manieren waaronder prychologische evaluaties, gesprekken met de jongeren zelf, verslagen van sociaal werkers en voogden. Maar dit laatste kan lang aanslepen, tijd die Sajid niet had aangezien zijn 18de verjaardag snel naderde.

Iemand krijgt een vluchtelingenstatus als iemand die internationale bescherming zoekt erkend wordt als vluchteling. Een vluchtelingenstatus is vaak cruciaal om vluchtelingen internationale bescherming te bieden. Overheden hebben de primaire verantwoordelijkheid om te bepalen wanneer iemand een vluchtelingenstatus krijgt, maar UNHCR is ook bevoegd om dit te doen wanneer een land het Vluchtelingenverdrag van 1951 niet heeft ondertekend en/of als het land geen eerlijke en efficiënte nationale asielprocedure heeft. In België bepaalt het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) of iemand wordt erkend als vluchteling. Asielzoekers die als vluchteling worden erkend krijgen de vluchtelingenstatus.

De erkenning als vluchteling geeft recht op een initieel beperkt verblijf van vijf jaar in België (elektronische vreemdelingenkaart A). Na vijf jaar, te rekenen vanaf de indiening van het verzoek om internationale bescherming, krijgt de vluchteling een onbeperkt verblijfsrecht (elektronische vreemdelingenkaart B). De vluchteling is onderworpen aan het Belgisch recht en moet dezelfde wetten respecteren als Belgen.

Een vluchteling heeft het recht om naar het buitenland te reizen maar bij een terugkeer naar het land van herkomst, riskeert hij de vluchtelingenstatus te verliezen.

Een erkend vluchteling heeft onbeperkt recht om te werken.