RACISME

In de jaren '30, waarin de film zich afspeelt, hadden de Zweedse regering en de Zweedse Kerk twee wegen uitgestippeld voor de Sami. Ofwel zouden ze Sami blijven ofwel zouden ze zich "volledig assimileren" aan de Zweedse cultuur. Zij die door het leven zouden gaan als rendierherders kregen minderwaardig onderwijs. Hun cultuur werd beschouwd als te weinig intelligent om zich aan te passen aan het moderne leven.

"Volledige assimilatie houdt in dat minderheden zich in alle opzichten aanpassen aan de samenleving waarin zij wonen of verblijven zonder dat de samenleving zelf op enige wijze verandert," zegt filosoof Bart van Leeuwen. In het geval van de Sami betekent dat dat de Sami zich helemaal aanpassen aan de Zweedse cultuur, en dat de Zweedse cultuur de Sami-cultuur kan negeren. 

Tussen 1913 en 1962 waren de meeste Sami-scholen in handen van de Zweedse Kerk. In 2016 bekende de Kerk dat het schoolsysteem in die jaren gebaseerd was op "racistische ideeën". De Kerk geloofde dat de Sami niet intelligent genoeg waren om zich aan te passen aan het moderne leven, en daarom gaven ze hen een lager onderwijsniveau dan aan Zweedse kinderen. "Het was een vorm van onderwijs waarvan de ideologie gebaseerd was op racistische ideeën van superieure en inferieure rassen, en dat leidde ertoe dat vele Sami hun taal, cultuur en menselijke waardigheid verloren," zegt de Zweedse aartsbisschop Antje Jackelén in 2016.

Herken je dat uit SAMI BLOOD? 

We geven je hier enkele stellingen geïnspireerd op het verhaal van Elle-Marja in SAMI BLOOD. Ben je het eens met deze stellingen of niet? Bespreek het met de klas. 

- Het is racistisch om een groep mensen van een andere cultuur je eigen cultuur op te dringen. 

- Het is racistisch om te eisen van mensen dat ze jouw taal leren wanneer ze je in jouw land komen wonen. 

- Het is normaal dat je je eigen cultuur als de beste beschouwt en de meest ontwikkelde. Mensen uit andere landen begrijpen bepaalde dingen niet omdat zij een achterstand hebben. Als ze willen kunnen ze in jouw land die achterstand inhalen. 

- Het land waarin je geboren bent zal voor altijd je thuis zijn. 

- Je moet je eigen cultuur trouw blijven, want je hebt er veel aan te danken. 

In de jaren '30 van de vorige eeuw geloofden vele wetenschappers dat in de loop van de evolutie er superieure mensenrassen en mindere of gedegenereerde mensenrassen waren ontstaan. In Zweden geloofde men dat de Sami een gedegenereerd mensenras was en dat de Zweden superieur aan hen waren. In het Duitsland van Adolf Hitler geloofde men dat de Duitsers het meest ontwikkelde volk waren. Hitler vond het zijn plicht om de 'mindere rassen' te onderwerpen en uit te roeien, zoals dat in de dierenwereld vanzelf ging. Dat fenomeen heet sociaal Darwinisme, of eugenetica. 

Zoals je zag in SAMI BLOOD deden in het Zweden van de jaren '30 wetenschappers onderzoek naar de lichaamskenmerken van de Sami. Dat onderzoek diende om aan te tonen dat de Sami minder geëvolueerd waren dan de Zweden. Wat niet aan bod kwam in SAMI BLOOD is sterilisatie. "Er vond vanaf de jaren '40 een agressief sterilisatieprogramma plaats dat tot de jaren '70 duurde, en vooral gericht was op allochtone populaties en andere genetische 'ongewensten'," zo staat er in dit VICE-artikel over gedwongen sterilisatie in Zweden. 

De ILO 169, ofwel het "verdrag betreffende inheemse en in stamverband levende volken in onafhankelijke landen" is een verdrag van de Internationale Arbeidsorganisatie. Zweden en Finland hebben dit verdrag niet ondertekend, ook al wonen er op hun grondgebied inheemse volken, de Sami. Nederland ondertekende het document in 1998. België heeft het niet ondertekend. 

In 1998 verontschuldigde de Zweedse regering zich voor al het onrecht gedaan tegen de Sami-bevolking. 

Waarom zou de regering zich officieel verontschuldigen denk je? Is dat nuttig of niet? Denk je dat Elle-Marja in SAMI BLOOD tevreden zou zijn met officiële verontschuldigingen?