POLITIEKE AANSLAG
Anders Breivik. Zo heet de terrorist die op Utøya 69 kinderen vermoordde. Was Breivik een psychopaat? Of wist hij wat hij deed? Hoe het ook zij, met zijn aanslag had hij een politieke bedoeling.
POLITIEKE FILM
Politici krijg je niet te zien in de film. Een echte boodschap of moraal lijkt er ook niet te zijn. Maar toch is UTØYA - 22 JULI een politieke film. Het begint met de discussies van de jongeren op het eiland. De schutter had bewust gekozen voor dit zomerkamp.
AL QAIDA?
Het eerste waar de jongeren aan denken is Al Qaida. Sommigen vinden dat "belachelijk", anderen zeggen dat het goed mogelijk is, omdat Noorwegen troepen had in Afghanisten tijdens de oorlog.
VOOROORDELEN
Er heerst een gespannen sfeer tussen de jongeren. Het eerste waar ze aan denken is Al Qaida. Waarom is de discussie zo gespannen?
NEOFASCISME
De terrorist was niet van Al Qaida. Hij werkte alleen en als neofascist. Zijn politieke ideeën schreef Anders Behring Breivik neer in een manifest.In 1516 pagina's beschrijft hij hoe Europa in 2083 moslimvrij kan worden gemaakt. In dat manifest verwees hij trouwens ook naar het Vlaams Belang en ook naar de Nederlandse politicus Geert Wilders. Het filmpje hierboven toont Breivik op de eerste dag van zijn proces.
BREIVIK
Anders Behring Breivik was 32 toen hij de aanslag op Utøya uitvoerde. Hij had de aanslag goed voorbereid: eerst liet hij een bom ontploffen in de regeringswijk van Oslo en meteen daarna reed hij naar het eiland Utøya. Hij had zich vermomd als politie en had twee grote koffers bij zich vol wapens. Op het eiland zei hij tegen de begeleiders dat hij de kinderen kwam beschermen. Daarna schoot hij de begeleiders neer en liep hij het kampeerterrein op.
ARBEIDERSPARTIJ
Het eiland Utøya is eigendom van de Noorse Arbeiderspartij. Elk jaar organiseren ze er jongerenkampen, zodat jongeren daar hun politieke bewustzijn kunnen ontwikkelen. De Arbeiderspartij in Noorwegen is een progressieve partij. De schutter koos voor dit zomerkamp omdat hij de kinderen van linkse politici en toekomstige politici schade wilde toebrengen.
Tijdens de persconferentie op het filmfestival van Berlijn zei regisseur Erik Poppe dat hij deze film wilde maken om het gezicht te tonen van extreemrechts in Europa. Hij spreekt over Europa en niet enkel over Noorwegen. Ook in België konden we laatst een spraakmakende reportage kijken over een rechtse groepering.
Dit artikel gaat dieper in op de rechtse bewegingen die overal in de Westerse wereld opduiken. "Het is niet een marginaal fenomeen."
MEDIA-AANDACHT
Breivik werd veroordeeld tot de Noorse maximumstraf van 21 jaar in de cel. Deze straf kan verlengd worden zolang hij een gevaar blijft voor de samenleving. Ondertussen zoekt Breivik elk jaar naar een manier om in de internationale media te komen. Zo schreef hij zich in 2015 in als student politieke wetenschappen aan de Universiteit van Oslo. In 2016 stelde hij dat hij "gemarteld" werd in de gevangenis, omdat hij, onder andere, enkel microgolfmaaltijden te eten krijgt op papieren borden. En in 2017 liet hij zijn naam veranderen.
ONTOEREKENINGSVATBAAR?
Wanneer iemand geestelijk ziek is kan hij niet verantwoordelijk gesteld worden voor zijn daden. In het begin van het proces tegen Breivik pleitte de advocaat dat Breivik geestelijk gestoord was. Dat zou betekenen dat Breivik niet opgesloten zou mogen worden in een gevangenis, maar opgenomen zou moeten worden in een instelling waar ze hem zouden verzorgen.
GEESTELIJK GEZOND
Breivik ging in het begin akkoord met zijn advocaat, maar later veranderde hij van gedachten en wilde hij schuldig verklaard worden voor zijn daden. Zo wilde hij de wereld laten zien dat hij volledig gezond was toen hij op het eiland met 410 kogels 69 kinderen doodde.
