KAPUSCINSKI

Ryszard Kapuściński werkte voor het Poolse persbureau PAP. Hij was de enige buitenlandcorrespondent, waardoor hij in zijn eentje verslag uitbracht van over de hele wereld. Vanaf het einde van de tweede wereldoorlog (1945) tot aan de val van de Berlijnse muur (1989) heerste er in de wereld de koude oorlog. Dat was de onuitgesproken oorlog tussen de communistische en de kapitalistische wereld, met als grote voortrekkers de VS en de USSR. Merkte je de koude oorlog in ANOTHER DAY OF LIFE?

Polen lag in de USSR. Er was dus geen democratie, en daarom kon journalistiek niet onafhankelijk zijn van de staat. Het resultaat voor Kapuściński: zwaar gecensureerde teksten. Hij maakte doorgaans drie versies van zijn teksten: één volledig eerlijke versie voor zichzelf en de boeken die hij er later over zou schrijven, een ietwat vrijere versie voor een vakblad voor de politieke toplaag en een streng gecensureerde versie voor publicatie in staatsmedia voor het hele volk. Nochtans genoot Kapuściński in het buitenland volledige vrijheid. Kwam die vrijheid van de journalist naar voren in ANOTHER DAY OF LIFE? 

In ANOTHER DAY OF LIFE zag je hoe Kapuściński vooral de MPLA volgt, de communistische militie. Denk je dat dat toeval zou zijn, gezien zijn Poolse lezerspubliek in de USSR? Tegen het einde van de film kiest Kapuściński er zelfs voor om de Cubaanse invasie te verzwijgen tegen zijn werkgever. Waarom deed hij dat? 

Dit is de eerste pagina uit >>het boek Nog een dag, dat Kapuściński schreef over Angola. Op dit boek is ANOTHER DAY OF LIFE gebaseerd. Herken je het gevoel uit het boek in de film? 

>>Een krant zegt het volgende over de Kapuściński die ANOTHER DAY OF LIFE toont: "Hij komt eenzijdig naar voren als onmetelijk dapper; een macho die nergens voor terugschrikt en tussen kogelregens door oog houdt voor vrouwelijk schoon. Dat dat beeld niet klopt, blijkt al uit de eerste pagina’s van Kapuściński’s boek, waarin hij schrijft dat hij zich in Angola verloren en alleen voelde." Is Kapuściński in deze film te veel een macho? Stof voor een discussie in de klas! 

Kapuściński beslist na lang twijfelen om geen nieuws te brengen over de Cubaanse inval in Angola. Dat nieuws brengen zou de hele oorlog beïnvloed hebben: Amerika zou via Zuid-Afrika een grote tegenaanval hebben georganiseerd. Het nieuws brengen heeft de oorlog óók sterk beïnvloed. Uiteindelijk heeft de MPLA zelfs de leiding over Angola kunnen nemen, met een decennialange dictatuur als gevolg. Mogen journalisten feiten voor zich houden? De tijden zijn natuurlijk veranderd, maar de vraag blijft relevant. >>Deze tekst van De Volkskrant gaat er dieper op in. Zeker inspirerend voor een discussie met de klas!

De bijnaam van de journalistiek is "de vierde macht", naast de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht (trias politica). Daarom vinden journalisten in democratische landen het zo belangrijk om onafhankelijk te zijn van de politiek. Lees >>hier een artikel over de Vlaamse regering die zich "inmengt" met de VRT. Veel journalisten vinden niet dat een regering zich mag bezighouden met journalistiek, omdat het net de journalistiek is die misstanden in de maatschappij en het beleid naar boven brengt. 

Kapuściński is een van de bekendste journalisten aller tijden. Dat is omdat hij de journalistiek grondig vernieuwd heeft. Hij is de grondlegger van de verhalende journalistiek, of de literaire journalistiek, waarin een journalist niet enkel de feiten brengt, maar dat doet in een verhaal waarin hijzelf ook een rol speelt. Kapuściński schrijft, vooral in zijn boeken, over hoe hij zich voelt in de landen die hij bezoekt. 

Objectiviteit bestaat niet: meer en meer journalisten werken vanuit die filosofie. Zij zijn ook maar mensen, met hun eigen ervaringen en overtuigingen. Ze zien de wereld vanuit hun eigen persoonlijke blik, zoals iedereen. De laatste jaren zijn er meer en meer journalisten die daarom ook over zichzelf schrijven in reportages: om de lezer te doen beseffen dat de schrijver van het artikel niet zomaar alles weet en een selectie maakt van dat wat hij beschrijft. De lezer hoeft niet zomaar alles te geloven, en moet actief kritisch meedenken terwijl hij leest. Dat is ook de filosofie van De Correspondent, een Nederlandse website die ondertussen wereldberoemd geworden is. 

"Het heeft wellicht te maken met de opkomst van het internet en de so­ciale media, waar de ‘ikken’ welig tieren. Vloggers, bloggers, influencers, maar ook ‘gewone’ mensen die op Facebook, Twitter, Instagram e tutti quanti actief zijn, gebruiken die nieuwe media vooral om persoonlijke opinies, voor­keuren, belevenissen … te ‘delen’." >>Deze journaliste van De Standaard is niet zo enthousiast over collega's die te veel over zichzelf verwerken in hun teksten. Deel je haar mening of niet? Waarom?