Interview met Mounia Meddour

Women In Film: Kan je iets meer vertellen over hoe je ervaring als documentairemaker je heeft geholpen bij een project als 'Papicha'? 

Mounia Meddour: 'Het was voor mij heel erg belangrijk om met documentaires te starten, en dit heeft me eigenlijk enorm geholpen bij 'Papicha'. Ik begin steeds met het script, want daar kruipt het meeste tijd in. Uiteindelijk bevat het script wel alle details. Dit is een soort erfenis van de documentaire. Dit is de realiteit, de echtheid, de details, voor alles dat verbonden is met het mens-zijn. 

Dit is echt iets van een documentaire. Het standpunt ook! In een documentaire kan je onder andere interviews doen, maar het gaat erom hoe jij dat verhaal vertelt. Van uit welk perspectief vertel je dat verhaal? Dat is wat ik heb geleerd van documentaires maken. Dat is het allereerste waar je over nadenkt: hoe vertellen we dit verhaal? Over wie gaat het? Vanuit welke invalshoek willen we dit vertellen? Het was zeer duidelijk dat de invalshoek van 'Papicha' natuurlijk die jongedame is, want dat was ik in het verleden. Mensen zijn belangrijk voor mij: hoe we ons kunnen uitdrukken op een realistische en ook 'populaire' manier. We hebben het over sociale klassen, een populistisch gedachtegoed. Men denkt dat sociale problemen zeer eenvoudig kunnen worden opgelost. Een ander belangrijk aspect is de manier waarop je je als regisseur kan aanpassen. Deze film werd op vijf weken ingeblikt en dat is een zeer korte periode, zeker in een land waar er amper films gemaakt worden. De acteurs van 'Papicha' waren geen professionals. Ik heb een manier gevonden om deze jonge acteurs bij het filmproces te betrekken en mijn film aan te passen naargelang hun acteerwerk. Er werden veel scènes geïmproviseerd en die werden allemaal gefilmd. Tijdens de productie van de film kwamen we al die spontane scènes weer tegen en juist omdat we alles filmden, kwamen ze zo natuurlijk over.'

WIF: Hoe ervaar je het om een vrouwelijke regisseur te zijn die dit soort films maakt? Wat heb jij specifiek bijgedragen aan deze film dat een mannelijke regisseur niet had kunnen doen?

Mounia Meddour: 'Verschillende dingen hebben me geïnspireerd om deze film te maken, maar de grootste reden is dat toen, tijdens de Algerijnse burgeroorlog, de rest van de wereld enkel beelden te zien kreeg van de slachtoffers, de bomaanslagen...Ik wou laten zien dat tijdens deze periode van onrust de Algerijnse bevolking zich verzette, en in het bijzonder de vrouwen. Ik wou hun hoop voor de toekomst laten zien, hun levenswijze, hun dromen, de problemen die ze hebben. Ik bedoel gewoon dat wanneer je op zo'n type campus woont als de meisjes uit Papicha het niet evident is om een vriendje te hebben. Het is niet evident om te dromen en te hopen. We vertrekken dus opnieuw vanuit dat standpunt van dat jonge meisje en haar verzetspoging. Wat ik bijdraag, is de intensiteit en intimiteit in de vriendschap van die jonge meisjes.'

WIF: Deze film is een liefdesbrief aan de Algerijnse cultuur. Nedjma (het hoofdpersonage) zegt dat ze van Algerije houdt en dat ze er niet weg wilt, ook al proberen veel de mensen rondom haar te vluchten. Welke reactie kwam er van de Algerijnse bevolking, en specifiek de mensen die de Algerijnse burgeroorlog hebben meegemaakt?

Mounia Meddour: 'Er kwamen verschillende reacties. Sommigen zeiden: 'ik ben te getraumatiseerd door deze periode om Papicha te kijken.' Dit is de eerste echte film die van binnen uit laat zien wat er toen gaande was in Algerije. Velen wilden de film niet zien omdat ze er nog niet klaar voor waren. Anderen konden zichzelf dan weer in de film herkennen. De meerderheid erkent deze periode en voelt zich zeer emotioneel. Er moet gepraat kunnen worden over wat er zich afspeelde tijdens de burgeroorlog. Een aantal van mijn vrienden vertelden me zelfs dat ze nu pas doorhadden waarom hun ouders er nooit over wilden praten. Veel jonge mensen weten er niets over, want er heerst nog te zeer een taboe. Door Papicha komen ze er achter wat hun ouders hebben doorgemaakt. Een ander interessant punt is de reactie die ik krijg van veel Afrikaanse of Arabische mannen. Ze vragen me altijd waarom de mannen in de film zo slecht zijn, en dan antwoord ik hen dat de vrouwen nog veel erger zijn. De persoon die Linda neerschoot was een vrouw, en de mensen die Nedjma's kamer overhoop haalden waren ook vrouwen. Er zijn geen goede of slechte vrouwen, en ook geen goede of slechte mannen. Dat is nu eenmaal de moeilijkheid. Het verwonderde me wel dat de film gecensureerd werd in Algerije, maar mensen vinden alternatieven om de film te kijken. En ik weet dat dat illegaal is, maar het is belangrijk dat de mensen dit verhaal kennen, hun verhaal. Papicha heeft op bepaalde vlakken een therapeutisch effect gehad, want veel mensen hebben door de film te kijken de stap gezet om hulp te zoeken en erover te praten. 

WIF: Vreugde, liefde en plezier gaat hand in hand met verdriet, trauma en verlies in deze film. Dat biedt hoop. Ik kan me inbeelden dat dit een zeer moeilijk onderwerp is voor de mensen die de periode bewust hebben meegemaakt en wiens familie hierdoor werd geraakt. 

Mounia Meddour: 'Ja, dat is zo. Maar hoop en humor waren een van de weinige dingen die we toen wel hadden. Dat was ons moment om vrij te zijn. In die toestanden is het noodzaak om niet cynisch te worden, maar om lief te hebben, te lachen en grapjes te maken. Dramatische grapjes! Een tragikomedie, zoals dat heet.'

WIF: Werk je nu aan een nieuw project?

Mounia Meddour: 'Ja. Ik werk aan een vervolg voor Papicha. Ik heb de discussie over Algerije weer aangewakkerd, en nu ga ik verder op wat er zich vandaag afspeelt, want dat is ook een belangrijke periode. Algerije kende drie belangrijke periodes: de Franse kolonisatie, de burgeroorlog en wat er vandaag de dag gebeurt. We noemen het de Smiler Revolutie. Die is nu ongeveer 10 maanden aan de gang. Mijn nieuwe film gaat over een danseres ten tijde van deze nieuwe revolutie. Het gaat, opnieuw, over vrouwen en hun lichaam, want het lichaam is iets zeer belangrijk in de Algerijnse samenleving.'

Wat is dat: mens-zijn?

Zou de film er anders hebben uitgezien als hij gemaakt was door een man denk je?

Vind je het belangrijk dat er films gemaakt worden over moeilijke onderwerpen? Waarom wel/niet?

Wat is een tragikomedie?

Sommige mensen vinden het leven ook een tragikomedie. Ga je daarmee akkoord?