DE SAMI

Ze zijn met ongeveer zestigduizend, de Sami, en al duizenden jaren lang leven ze in het hoge noorden van Europa, in een gebied dat zijzelf Sápmi noemen. De Sami vormen het enige "inheemse" volk dat Europa kent. Ze leven traditioneel samen in groepen van tussen de vijfentwintig en de honderddertig mensen. Ze leven van visvangst, jacht, rendierteelt en sinds enkele decennia ook van toerisme. Hierboven zie je een kaart met het woongebied van de Sami, of ook wel de Samen genoemd. In de volksmond staan ze bekend als "Lappen" of "Laplanders", maar dat beschouwen de Sami als een belediging, net zoals de Inuït zich verzetten tegen de benaming "Eskimo". 

In Amerika heb je de "Indianen", in Australië de "Aboriginals", in China de "Minderheidsgroepen", enz. Het zijn de zogenaamde "inheemse volkeren" van een land. In de meeste landen waar inheemse volkeren wonen werden ze ooit erg gediscrimineerd, denk maar aan het uitmoorden van de inheemse volkeren van Amerika, of aan het racisme in Australië tegenover Aboriginals. Vandaag de dag doen regeringen wereldwijd hun best om inheemse volkeren gelijke rechten en kansen te geven. 

SAMI BLOOD toont dat ook de Scandinavische landen ooit erg racistisch zijn geweest ten opzichte van hun inheemse volkeren (op deze pagina vind je er meer over). Een verschil met andere continenten is dat erg weinig Europeanen weten dat er ook "inheemse Europeanen" bestaan.

Voor SAMI BLOOD wilde regisseuse Amanda Kernell filmen met mensen die het Zuid-Samisch spreken, een van de negen talen van de Sami-volkeren. Op de kaart hierboven zie je de verschillende taalgebieden. De Sami-talen zijn verwant aan het Fins, en lijken in het niets op andere Europese talen. 

Het Zuid-Samisch wordt vandaag de dag gesproken door amper 500 mensen. Volgens de Verenigde Naties behoort het Zuid-Samisch tot de talen die met uitsterven bedreigd worden. 

Zoals je in SAMI BLOOD kon zien was het in Zweden in de jaren '30 van de vorige eeuw verboden om Sami-talen te spreken op school. Iedereen moest Zweeds spreken. Vandaag de dag kan je Sami-talen leren op school in Zweden, hoewel er enkele voorwaarden aan verbonden zijn (er moet een geschikte leraar in de buurt wonen, en de leerling moet een basiskennis van de taal hebben). 

"In de zomer drijven we alle rendierhouders gezamenlijk de dieren bijeen om ze te oormerken. We hebben meestal twee weken nodig om ze allemaal te vinden, per dag lopen we vier uur. Met een mes snijden we dan ons persoonlijke teken in de rand van het oor." Dat vertelt een rendierherder aan de journalist van National Geographic in dit artikel. 

Het leven van de Sami is vervlochten met het hoeden van kuddes rendieren. In een van de Sami-talen is het woord voor hoeden "eallu". Het woord voor leven is "eallin". Lees er meer over in dit artikel. 

De school waar Elle-Marja en haar zus wonen is een Sami-school, gebouwd voor de kinderen van de Sami. Omdat hun ouders vaak onderweg zijn in de uitgestrekte bergen van Scandinavië hebben al de Sami-scholen een internaat. Vandaag de dag bestaan die Sami-scholen nog steeds. Sami-kinderen zijn niet langer verplicht naar die scholen te gaan, maar de meeste ouders sturen hun kinderen er wel heen, omdat de tochten in de bergen te hard zijn. 

Lees hier meer over de geschiedenis van de Sami-scholen. 

Zoals je kon zien in SAMI BLOOD waren de scholen een belangrijke plaats om de Sami-volkeren te onderzoeken. Lees er hier meer over.