CHILI EN DE MAPUCHE

MALA JUNTA werd gefilmd in Mariquina, een plaats in de zuidelijke helft van Chili. Hierboven en hier kan je zien waar dat ligt. Mariquina is waar de meeste Mapuche van Chili wonen en ook Huaiquimilla, de regisseuse van MALA JUNTA, is daar opgegroeid. Nu woont ze in Santiago, de hoofdstad van Chili. Voor deze film reisde ze elke maand een paar keer naar Mariquina om contacten te leggen voor het draaien van de film. Dat is ook de reis die Tano met de bus heeft afgelegd van bij zijn moeder in de hoofdstad naar zijn vader in het zuiden. Op het eerste gezicht lijkt het op de kaart dichtbij, maar kijk eens op Google hoe ver weg die twee plaatsen eigenlijk echt van elkaar liggen! 

Rond 1540 ontdekten Spaanse ontdekkingsreizigers het huidige Chili. Ze stichtten er een kolonie en namen er grote stukken land af van de mensen die zij "Indianen" noemden, de Mapuche. In 1881 werd Chili onafhankelijk en de Mapuches die de Spaanse overheersing hadden overleefd leefden nog in onafhankelijke gemeenschappen in het zuiden van het land. Al gauw begon de Chileense regering - nakomelingen van de Spaanse overheersers - reservaten te bouwen voor de "Indianen". Zo geraakten de verschillende Mapuchegemeenschappen verbrokkeld. In de 20e eeuw, onder het bewind van Pinochet, werden er grote groepen Mapuche uitgemoord. Tot op de dag van vandaag nemen bedrijven grote stukken grond in beslag waar de Mapuche al duizenden jaren leven. (Het schilderij hierboven toont Mapuchekrijger Lautaro en zijn manschappen in hun strijd tegen de Spanjaarden.) 

- Niet alleen in Chili wonen er Mapuche, maar ook in het zuiden van Argentinië;

- In Chili wonen er naar schatting 1,4 miljoen Mapuche, en daarmee vormen ze bijna tien procent van de totale bevolking;

- De naam "Mapuche" komt van "mapu", wat "natuur" betekent;

- De taal die de Mapuche spreken heet het Mapudungun. "Dungun" betekent "taal". De Mapuche spreken dus de "taal van de natuur";

- Het Mapudungun is een bedreigde taal, zoals je kan lezen in dit artikel;

- Een belangrijke kreet in het Mapudungun is "Marichiweu!" Herinner je je dat nog uit de film? Wanneer riepen de mensen "Marichiweu"?

- In dit dossier van Mo* over de Mapuche vind je nog veel meer informatie. 

Dit is de vlag van de Mapuche in Chili. Ze werd in 1991 ontworpen. Het geel staat voor de zon, het blauw voor het universum, het wit voor wijsheid, het rood voor kracht en geschiedenis, het groen voor de natuur en de ring in het midden staat voor de drum die de Mapuche gebruiken. Die drum gebruikt men bij ceremonies, zoals je in de film kon zien. De cirkel van die drum staat voor de Aarde en de symbolen in de cirkel zijn de zon, de maan en de sterren. De twee banden aan boven- en onderkant staan voor wetenschap en wijsheid. 

Als ze jou vroegen om een vlag te ontwerpen voor jouw volk, welke symbolen zou jij er dan in stoppen?

Kaja Verbeke heeft ook enkele artikels over de Mapuche geschreven. Hier vind je ze allemaal. In een van haar artikels schrijft ze: "Tot op vandaag blijven de stereotypen van de Mapuches bestaan. Een Mapuche-achternaam hebben zorgt voor minder kans op werk omdat ze worden gestigmatiseerd als dronkaards en luieriken. Hierdoor komen Mapuches vaak terecht in een slechte economische situatie. Armoede en uitsluiting spannen de kroon. Sommigen spreken over racisme, anderen zelfs over repressie." Herken je dit in MALA JUNTA?